Tunceli Alevilik

Tunceli Alevilik

Tunceli çevresinde hakim olan dini inanç insan-ı kamili diğer adıyla olgun insanı odak alan Alevi inancı olmuşur diyebiliriz. Bu bölgenin kendine has bir yapısı vardır. Bu yapıda Anadolu coğrafyasının kültür ve tarifi de büyük oranda etkilidir. Anadolu bölgesinin kendine has olan islami yaklaşımı ve bu yaklaşık çerçevesinde şekillenen inanç dokusunun, hem realitede hem de kültürel ve inançsal alanda karşımıza çıktığını görüyoruz.

Tunceli’de aleviliği benimseyen nüfus yaklaşık olarak %90 civarındadır. Burada alevilik Hz Muhammed ile Hz Ali'nin sahip olduğu düşüncelerin buradaki toplum inancına yansıması şeklinde ortaya çıkmıştır. Bu yüzeysel şekle bağlı bir inanç sisteminden ziyade öze dayalı bir inanç biçimidir. Özü biçimlendirmek adına nefsin engellenip, eylemlere insani değer katmak ve ilkeleri klavuz edinmek üzerinde durulur. Bunu başaran insana ise kamil insan denir.

Tunceli alevilik inanışında insanın hayatı bir yoldur. Mürşid , Rehber ve Pir huzurunda dört kapı kırk makam denilen bir yıldan geçer. Hacı Bektaş Veli tarafından belirlendiğine inanılan 4 kapı vardır. Bu kapılar:

  • Şeriat Kapısı: Doğru yaşam tarzı ve doğru inanç tarzıdır.
  • Toplumdaki her bir bireyin yaşam kuralları ve inancını düzenler.
  • Tarikat Kapısı: Tarikat hizmeti alevilik kurallarına özen manasına gelir
  • Marifet Kapısı: Bu aşama fedakarlık ile ilgilidir. Bu bir anlamda kendisi için bir şeylerden vazgeçip başkaları için uğraşmak ile alakalıdır.
  • Hakikat Kapısı: Tüm dünyevi kaygıları atıp Tanrı ile aradaki sırra nail olmak anlamına gelir.

Her Kapıda On Makam

Tunceli alevilik inancında her kapıda on makan vardır.

Şeriat kapısı makamları:

  • İman
  • İlim öğrenmek
  • Haramdan uzaklaşmak
  • Ibadet etmek
  • Aileye faydalı olmak
  • Peygamber emirlerine uymak
  • Çevreye zarar vermemek
  • Şefkatli olmak
  • Temiz olmak
  • Yaramaz işlerden sakınmak

Tarikat Kapısı Makamları

  • Mürşid öğütlerine uymak
  • Tövbe etmek
  • Temiz giyinmek
  • Hizmet etmeyi istemek
  • İyilikte savaşmak
  • Haksızlıktan uzak durmak
  • Ümitsizliğe kapılmamak
  • Nimet dağıtmak
  • Ibret almak
  • Özü ibret görmek

Marifet Kapısı Makamları

  • Bencillikten, kin ve her türlü garezden uzak olmak
  • Edepli olmak
  • Haya
  • Perhizkarlık
  • Cömertlik
  • Sabır ve kanaat
  • Hoşgörü
  • İlim
  • Özünü bilmek
  • Ariflik

Hakikat Kapısı Makamları

  • Kimsenin ayıbını görmemek
  • Alçakgönüllü olmak
  • Yapılabilecek hiçbir iyiliği esirgememe
  • Tüm insanları bir görme
  • Allahın her yarattığını sevme
  • Birliğe yöneltme, yönelme
  • Gerçeği gizlememe
  • Manayı bilme
  • Tanrısal sırrı öğrenme
  • Tanrısal varlığa ulaşma

Dört kapı ve kırk makamdan geçmiş olan kamil insanın en belirgin özelliği artık davranışlarına yön verebilmesidir. Ya ni ruhsal bir olgunlaşma sürecini tamamlamasıdır. Bu Tunceli alevilik inancında eline beline diline sahip olabilme seviyesine gelmek olarak görülür. Alevi ibadeti uygulama yeri ise cem evi diğer adıyla pir evidir.

Alevi inancına sahip kişilerin uyguladığı bazı ritüeller vardır. Bunlardan biri cem ibadetidir. Cem ibadeti alevi inancına sahip olanlarca toplu olarak yapılan bir ibadettir. Kavram olarak da birleşme veya toplanma anlamlarına gelen cem, arapça bir kelimedir. Alevi geleneğinde cem içinde bulunan iki kişiden biri diğeriyle küs ise bunlar barıstırılmadan cem ibadetine başlanmaz. Toplu bir şekilde yapılan bu ritüel bir dededin denetim ve önderliğinde yapılır. Cem ritüeline erkekler ile birlikte kadınlar da katılır. Bu inanışta kadın her anlamda erkek ile eşittir. Bu cemler Tunceli’de farklı dillerde yapılabilir. Tüm bu değindiğimiz noktalar ile size alevilik ve Tunceli’de alevilik ile ilgili bilgiler vermeye çalıştık.

BLOG YAZILARIMIZ

TUNCELİ

Tunceli Güneydoğu

Tunceli Doğu Anadolu

Tunceli Alevilik

Tunceli Alevilik

Tagged under:
Tunceli Munzur Turu

Tunceli Munzur Turu

Tagged under:
Tunceli Munzur Ovacık

Tunceli Munzur Ovacık

Tagged under:

YURTİÇİ TURLARIMIZ Hk.

TOP