Amasya şehrine özgü bu tarihi alan kültürünü ve ögelerini en iyi biçimde yansıtmaktadır. Amasya evleri olarak da adlandırılan alan hem sokak dokusu şeklinde yan yana sıralı bir şekilde yapıldı. Konut şeklinde bir bütün olarak görünen bu form haremlik ve selamlık olarak adlandırılır. Birinci kat ile ikinci kat üzerine yapılan bu alana Şahniş adı verilmektedir. Konutlar genel olarak avludan oluşmaktadır. Özellikle haremlik ve selamlık olarak karşımıza çıkan bu konutlarda bahçe ortada yer almaktadır. Bu bahçe içinde ise su kuyusu bulunmaktadır.
Amasya Yalıboyu evleri her açıdan insana tarihi zevki tattıran bir ögedir. Eski kültürel ögeleri ve adetleri görebileceğiniz bu alanda birçok öge bulunmaktadır. Yalıboyu ilçesi olarak adlandırılması ile beraber aynı zamanda Roma Dönemine ait olan kalın sur halinde karşımıza çıkan duvarları üzerine yapılmıştır. Konutlar Yeşilırmak yönüne bakar, bu nedenle bu yerde Yeşilırmak nehrini de ziyaret edebilir, buradaki tarihi alanlara da gidebilirsiniz. Birçok tarihi alana ev sahipliği yapan Yeşilırmak Amasya Yalıboyu evlerini de içine katmaktadır.
Bir diğer gezilecek yer Hazeranlar Konağı olup defterdar Hasan Talat Bey tarafından 1865 yılında yaptırıldı. Hasan Talat Bey’in Amasya ile sürgün olarak gönderilen babası Kimyager Aziz Mahmut Bey tarafından yaptırıldı. Hazeran Hanım ise Talat Bey’in kız kardeşidir. Bundan dolayı konağın ismi Hazeran olarak adlandırılmaktadır. Konak geleneksel Osmanlı mimarisini yansıtmaktadır.